PL
EN
DE
Literaturoznawcze rozważania nad powieściowymi bohaterami Henryka Sienkiewicza w Miejsko-Powiatowej Bibliotece Publicznej w Rypinie.
Rok 2016 został ogłoszony Rokiem Henryka Sienkiewicza; 18 grudnia 2015 r. Senat przyjął uchwałę ustanawiającą rok 2016 Rokiem Henryka Sienkiewicza. W uchwale napisano: Senat Rzeczypospolitej Polskiej ustanawia rok 2016 Rokiem Henryka Sienkiewicza, by w setną rocznicę śmierci oddać należny hołd temu Wielkiemu Polakowi i przyczynić się do popularyzacji Jego twórczości oraz idei zawartych w Jego książkach – przede wszystkim patriotyzmu i przywiązania do tradycyjnych wartości. Jego twórczość, jak podkreślali senatorowie, uczyła dumy z polskości, budziła świadomość narodową, zachęcając tym samym do zdolności poświęceń. 100 rocznica śmierci pisarza jest doskonałą okazją, aby przypomnieć o jego dorobku, porozmawiać o twórczości.
Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz herbu Oszyk, pseudonim Litwos (ur. 5 maja 1846 w Woli Okrzejskiej na Podlasiu, w zubożałej rodzinie ziemiańskiej, zm. 15 listopada 1916 w Vevey). W 1924 r. jego prochy zostały sprowadzone do kraju i złożone w podziemiach katedry św. Jana w Warszawie. W 1905 r. otrzymał Literacką Nagrodę Nobla za całokształt twórczości. Jego najpopularniejsze powieści to „Quo vadis", „Krzyżacy”, „W pustyni i puszczy”, „Rodzina Połanieckich” czy „Trylogia” („Ogniem i mieczem”, „Potop”, „Pan Wołodyjowski”). Autor tymi powieściami pragnął przywrócić narodowi, będącemu pod zaborami, godność. „Trylogia” pisana była „ku pokrzepieniu serc”. W polskiej literaturze Sienkiewicz ma swoje stałe miejsce, zajmuje niezachwianą pozycję, a jego powieści stanowią ważną część kultury, nie tylko polskiej. „Quo vadis” przetłumaczono na ponad 50 języków. Poznawanie Sienkiewicza przez pryzmat ciekawostek jest dla wielu nie lada atrakcją. W życiu Sienkiewicza było aż 5 Marii, które darzył uczuciem, w tym trzy z nich były jego żonami. Filmy na podstawie jego powieści osiągały największe rekordy oglądalności w polskiej kinematografii, na przykład "Krzyżacy" ponad 32 mln widzów, czyli więcej niż liczba ludności Polski w roku premiery 1960.
Środowe popołudnie w Miejsko-Powiatowej Bibliotece Publicznej w Rypinie upłynęło nad rozważaniami o twórczości Henryka Sienkiewicza. Z prelekcją do Rypina przybył prof. Andrzej Stoff, polski literaturoznawca, teoretyk literatury, badacz i znawca twórczości Henryka Sienkiewicza oraz literatury fantastycznonaukowej, autor opowiadań science-fiction. Od 1994 r. zatrudniony jest na stanowisku profesora nadzwyczajnego UMK w Toruniu, od 1995 r. kieruje Zakładem Teorii Literatury. W 2008 r. mianowany został profesorem nauk humanistycznych. Prof. Andrzej Stoff przygotował wykład pt. Czy Kmicic zasłużył na Billewiczównę? – Czy Billewiczówna zasłużyła na Kmicica? Tak postawiona teza uruchomiła lawinę dyskusyjną. Sienkiewicz jest jednym z najpopularniejszych pisarzy, wobec którego nie można przejść obojętnie. Zarówno jego miłośnicy jak i antagoniści muszą się zgodzić co do jednego, że pisarza czytali i nadal czytają wszyscy, Sienkiewicz dostarczał rozrywki każdemu: wykształconemu, niepiśmiennemu. Znaczenie miał tylko fakt, czego dany czytelnik poszukiwał czytając powieści Sienkiewicza. Prof. Stoff wskazywał na psychologiczny wymiar „Potopu”, podkreślając, że Pisarz był wyśmienitym psychologiem, znawcą ludzkiej psychiki, lepszym niż nam, czytelnikom, się wydaje. Sienkiewicza nie można czytać stereotypowo, jak niektóre autorytety sugerują. Oprócz przygody, patriotyzmu, historii, realizmu, powieść kipi psychologią. Wątek Oleńki Billewiczówny i Andrzeja Kmicica wystarczył, żeby tę obecną w powieści i samych bohaterach psychologię udowodnić. Prof. Stoff wyraźnie podkreślił, że „Trylogia” jest bardziej złożona niż nam się wydaje i nie należy ulegać głosom krytyki, które twierdzą inaczej. Przypomniał słuchaczom jak się zaczął wątek Billewiczówny i Kmicica i jak głęboko motyw ten jest osadzony w obyczajowości tamtych czasów.
Zarzuty wobec Sinkiewicza czyniono już za jego życia, nie inaczej jest obecnie. Jedno pozostaje niezmienne – w Sienkiewiczu jako pisarzu znajdziemy wiele literackich płaszczyzn i każdy czytelnik z ogromu wątków, motywów wyłuska coś wartościowego dla siebie. Spór o Sienkiewicza trwa, ale też dzięki temu pisarz istnieje w naszej świadomości, a literacka polemika nie pozwala zapominać o nobliście.
(Natalia Baran)
